Αυτά τα δύο γεγονότα αν και απέχουν κάπου 21 χρόνια μεταξύ τους πάνε πακέτο. Συνδετικός τους κρίκος η εμπλοκή σ' αυτά του Γεράσιμου Ευαγγελάτου (Κοκόλη) που συμβαίνει να ήταν και πατέρας μου. Απ' αυτόν και η μονόπλευρη πληροφόρησή μου όσο ζούσε την οποία κατέγραψα για μέν τον συνεταιρισμό την 30ή Νοεμβρίου 1982 στην Πάτρα, για δε το κτίριο του σκολειού στη συνέχεια της ίδιας ημέρας ή μία από τις επόμενες. Και στις δύο αφηγήσεις σας παρακαλώ να προσέξετε:
1) Πώς ένας απολίτικος ( ο πατέρας μου Γεράσιμος Ευαγγελάτος τον οποίο θα σημειώνω παρακάτω με τα αρχικά Γ.Ε.) πολιτικοποιείται από την κόντρα του με έναν πολιτικοποιημένο, τον δάσκαλο Φωτεινό Δαούση και
Tότε ο Γ.Ε. σκέφτηκε να ιδρύσουν οι χωριανοί ένα σταφιδοπαραγωγικό συνεταιρισμό. Την ίδια εποχή υπολογίσιμος παράγοντας στο χωριό ήταν ο δάσκαλος Φωτεινός Δαούσης που στην αρχή δεν είδε με καλό μάτι την όλη κίνηση. Ανακατεβόταν με την πολιτική και ήταν με το μέρος των εμπόρων. Ο Γ.Ε. δεν είχε τότε ιδέα από πολιτική και πιο συγκεκριμένα την σιχαινόταν. Αργότερα ο Φωτεινός στη συγκεκριμένη πρόταση του Γ.Ε. για τον συνεταιρισμό συγκατατέθηκε με την ελπίδα να επιρεάσει με αυτόν τον τρόπο και τους χωριανούς πολιτικά. Ιδρύθηκε ο συνεταιρισμός και πρόεδρος του μεν διοικητικού συμβουλίου μπήκε ο Φωτεινός, ενώ του εποπτικού ο Γ.Ε. Σύμβουλος στο εποπτικό ήταν επίσης ο Αριστόβουλος ο Ζαφειράτος. Αυτό δεν άρεσε στο Φωτεινό γιατί αυτή η σύνθεση του εποπτικού συμβουλίου εγγυόταν φραγμό για τις λοβιτούρες. Πραξικοπηματικά μια μέρα κάλεσαν μια γενική συνέλευση από ανθρώπους που επιρέαζαν οι περί τον Φωτεινό του Δ.Σ. ανάμεσά τους ο Κουτσο-Μιλτιάδης κ.α. και καθαίρεσαν το εποπτικό συμβούλιο, διορίζοντας της αρεσκείας τους. Ο Γ.Ε. στο μεταξύ είχε αποφοιτήσει από το μονοτάξιο τότε διδασκαλείο και είχε διοριστεί σε άλλο χωριό. Γύρισε στα Δαμουλιανάτα και έμαθε τα της καθαίρεσής του. Πιάνει και κάνει μια αναφορά για το Υπουργείο Γεωργίας. Το Υπουργείο έστειλε επιθεωρητή στο χωργιό και ενώ ο Γ.Ε. την ίδια μέρα γύριζε από τον κάμπο που βρισκόταν, οι χωριανοί του τον σύστησαν. Ο επιθεωρητής του είπε ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτε γιατί η καθαίρεση αν και δόλια ήταν νομότυπη. Του συνέστησε όμως να κάνουν άλλον συνεταιρισμό οι δυσαρεστημένοι. Πράγματι ο Γ.Ε. αποτάνθηκε στον συνάδελφό του Χρήστο Ζαφειράτο (τον Σιψή) τότε δάσκαλο στο χωργιό και ιδρύουν νέο συνεταιρισμό με σφραγίδα κ.λ.π. όπου οι χωριανοί τον πλαισιώνουν μαζικά, εγκαταλείποντας τον πρώτο. Έμεινε ο Φωτεινός με τους περί αυτόν. Γρήγορα ο Ζαφειράτος έκανε πίσω. Δικαιολογήθηκε στον Γ.Ε. που μισοτσακώθηκαν ότι θα γίνει κακός με τους χωριανούς, γιατί θα πηγαίνουν να του ζητούν δανεικά περισσότερα από την προβλεπόμενη παραγωγή τους και αν μεν αρνιόταν θα γινόταν κακός, ενώ αν υποχωρούσε θα έβρισκε τον μπελά του γιατί θα έμπαινε μέσα. Έτσι διαλύθηκε ο 2ος συνεταιρισμός και έμεινε ο 1ος. Ο Φωτεινάκης πρόκοψε τότε και έφθασε μέχρι του σημείου να αντιπροσωπέψει ευρύτερη περιοχή ίσως και τα Εφτάνησα κεντρικότερα, σαν συνεταιριστής.
Εδώ σημείωσα την ημερομηνία της αφήγησης (30-11-1982) και τώρα σκέφτομαι ότι ήταν ημέρα γιορτής στην Πάτρα (γιόρταζε τον πολιούχο της), ημέρα χασομέριας και έκανα τη χάρη στον Γ.Ε. να καταγράφω τις ιστορίες του με τις οποίες μου ζάλιζε τ' αυτιά. Τόχουν αυτό τα "προχωρημένα νιάτα" να γυρίζουν στα παλιά και απόδειξη το σημερινό μου διααρροιογράψιμο...Η συνέχεια για το κτίσιμο του σκολειού θα ήταν αφήγηση είτε της ίδιας μέρας ή κάποιας από τις επόμενες.
ΚΤΙΣΙΜΟ ΚΤΙΡΙΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΚΟΛΕΙΟΥ ΔΑΜΟΥΛΙΑΝΑΤΩΝ.
Πριν προχωρήσω στην ιστόριση όπως μου την υπαγόρεψε ο Γ.Ε. θεωρώ σκόπιμο να σημειώσω δυο πράγματα:
1) Η μάθηση γραμμάτων στους χωρικούς δεν ήταν αρεστή στους προύχοντες του τόπου τον καιρό εκείνο. Εννοώ στις αρχές του περασμένου αιώνα, του 20ού. Τους προτιμούσαν "κούτσουρα απελέκητα" για να τους βυζαίνουν καλύτερα. Χαρακτηριστικά σας αναφέρω μια ιστορία που άκουσα πάλι από τον Γ.Ε. Όταν γινόταν κάποιος έρανος για ίδρυση σκολειού στο μικρό γειτονικό μας χωριό "Παρισάτα" και αποτάνθηκαν σε κάποιον άρχοντα του Ληξουριού, τους απάντησε: "Αυτό μας έλειπε, να μάθουν και οι Παρισάδες γράμματα!". Ίσως είχε δίκιο! Αρκεί να σας θυμήσω πως από ένα μόνο σπίτι εκεί βγήκε ο ξωμάχος γεωργός, κολίγος και ψάλτης που πήγε εξορία γιατί αρνήθηκε να ψάλλει το πολυχρόνιο για τον βασιλιά Αριστοτέλης Γεωργάτος, πατέρας του φοιτητή Ιατρικής Σπύρου που αρρώστησε και πέθανε νέος, του μαθηματικού Παναγή (Παγή) με δυσμενή μετάθεση στον Πολύγυρο Χαλκιδικής και αργότερα απολυμένου, του επίσης μαθηματικού Διονύση (Νιόνιου) που υπήρξε το καμάρι της Εθνικής Αντίστασης στην Κεφαλονιά επίσης απολυμένου και στενού φίλου και συναγωνιστή του Άμος Παμπαλόνι (λοχαγού Κορέλι), του αξιόλογου δικηγόρου στην Αθήνα Κωστή Γεωργάτου στα Βριλήσσια και του ανιψιού του πρωταντάρτη της Κεφαλονιάς Χαρίλαου Ματιάτου με το τραγικό του τέλος κ.ά. Επικίντυνα τα γράμματα για τους άρχοντες!...
2) Η διδασκαλία και μάθηση της γλώσσας μας κάποτε έγινε επήγουσα και αδήριτος ανάγκη για τους κρατούντες μετά τους Βαλκανικόυς Πολέμους (1912 και 1913) που υπερδιπλασιάστικε η ελληνική επικράτεια, τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και την Μικρασιατική καταστροφή με τις ένθεν κακείθεν εθνοκαθάρσεις με την προσφυγιά και την συγκέντρωση των ελληνικών πληθυσμών στην κυρίως Ελλάδα με μεγάλο μέρος τους να μη ξέρει όχι μόνο τη γραφτή αλλά ούτε και την προφορική γλώσσα μας. Διορίζονταν τότε δάσκαλοι απόφοιτοι Σχολαρχείου (τους έλεγαν γραμματοδιδάσκαλους) όπως από το χωργιό μας ο Ανδρέας Ευαγγελάτος (ο Λαδής), απόφοιτοι Γυμνασίου, απόφοιτοι μονοτάξιου Διδασκαλείου (ο πατέρας μου), απόφοιτοι διτάξιας Παιδαγωγικής Ακαδημίας (η μάνα μου)...Υπήρξε τότε ανάγκη και για κτιριακή υποδομή όπου το1933 το κράτος αποφάσισε την οικοδόμηση 3.000 δημοτικών σχολείων σε όλη την Ελλάδα, ευάερα ευήλια με αρχιτεκτονικά σχέδια και γερά όταν τα χρήματα τα διαχειρίστηκαν χέρια που τα πονούσαν σε μία χώρα με την μεγαλύτερη σεισμικότητα στην Ευρώπη. Κτυπητό παράδειγμα το Α' Δημοτικό Σχολείο Ληξουριού άτρωτο από τους σεισμούς πάνω στην άμμο και μόνο από την διάβρωση του σιδήρου πάλιωμα του μπετόν, μετά από 80 χρόνια. Στην ίδια χρονολογία θα πρέπει να τοποθετήσουμε και την ανέγερση του σκολειού στο χωργιό μας.
Έτσι όταν μπήκε το θέμα για το κτίσιμο σχολικού κτιρίου στο χωριό μας -μέχρι τότε τα μαθήματα γινόντουσαν στο σπίτι του Πλάτωνα του Μαλιώρη- ο κανονισμός έλεγε ότι μέσα στη σχολική εφορία που την αποτελούσαν ο δάσκαλος του χωριού -τότε Φωτεινός Δαούσης- και δυο τρεις άλλοι, το Δημοτικό Συμβούλιο είχε το δικαίωμα να βάλει και έναν δικό του. Έκλεξαν τότε σαν έμπιστο του Δ.Σ. για την Σχολική Εφορία τον δάσκαλο Γεράσιμο Ευαγγελάτο που κείνη την εποχή υπηρετούσε σε άλλο χωργιό. Ο Γ.Ε. όταν πήγε στο χωργιό και του το είπαν, στην αρχή αντέτεινε ισχυριζόμενος ότι δεν μπορεί να προσφέρει επειδή θα βρισκόταν μακριά. Τότε ένας του Δημοτικού Συμβουλίου γύρισε και του είπε: "Και ο ίσκιος σου μονάχα μας φτάνει". Έγινε δημοπρασία στο Ληξούρι για την εργολαβία. Ο Φωτεινάκης πλησίαζε πότε τον ένα και πότε τον άλλο εργολάβο και σιγοκουβέντιαζε μαζί τους. Τούτο δεν άρεσε στον Γ.Ε. Στο καφενείο του Μπατιστάτου κείνη την ώρα βρισκόταν ο Γεράσιμος Θεοτοκάτος από το Ρίφι ο "Μαστρο-Γεράσιμος" όπως τον έλεγαν, που ο Γ.Ε. τον ήξερε σαν άξιο τεχνίτη που έκανε διπλό μεροκάματο και σωστή δουλειά. Ο Γ.Ε. τον πλησίασε και του ζήτησε να αναλάβει το σκολειό. "Μα εγώ δεν είμαι εργολάβος" ήταν η απάντηση του Μαστρο-Γεράσιμου. "Δεν πειράζει" του απαντάει ο Γ.Ε. "Συ θα ορίσεις το δικό σου μεροκάματο όσο θέλεις, θα διαλές τους τεχνίτες" -τότε το μισό Ρίφι αλλά και τα Δαμουλιανάτα ήταν μάστορες, τεχνίτες και κτίστες- "τους εργάτες κ.λ.π. χωρίς εγώ να σου πω να πάρεις τον μπάρμπα μου, τον τάδε, τον δείνα". Ο Μαστρο-Γεράσιμος δέχτηκε, κάλεσε ο Γ.Ε. τον Φωτεινάκη και τον έπεισε μπροστά στον Μαστρο-Γεράσιμο να του αναθέσουν τη δουλειά πλέκοντας ο Γ.Ε. το εγκώμιο του Μαστρο-Γεράσιμου και εκθέτοντας τον Φωτεινό που παρ' όλες τις στρούνιες του δέχτηκε. Στο χωργιό μπήκε το θέμα των υλικών και πρώτ' απ' ΄ολα του ασβέστη. Είχε βγάλει τότε ασβέστη με καμίνι στον Μαλιά ο Περικλής ο Αλιβιζάτος (πατέρας του Μέτζου και γαμπρός του Φωτεινού μια και είχε πάρει την αδερφή του). Ο ασβέστης όμως αυτός είχε βραχεί και όπως είναι γνωστό ο βρεγμένος ασβέστης έχει πολύ μικρότερη δύναμη από τον στεγνό (τον κούνιο). Καθώς καθόντανε στην ποριά του Τζουγανάτου ο Φωτεινός είπε στον Γ.Ε. να προτιμηθεί για τον ασβέστη ο Περιλής. Ο Γ.Ε. συμφώνησε με την προ'υ'πόθεση να πάρουν ίση ποσότητα ασβέστη από τον Περικλή και ένα Ληξουριώτη που προμηθευόταν ασβέστη από τα καμίνια όλης της Κεφαλονιάς, να μετρήσουν την μειωμένη δύναμη του ασβέστη του Περικλή και ανάλογα να πληρώσουν με μειωμένη τιμή τον ασβέστη του. "Α όχι έτσι" απάντησε ο Φωτεινός. Τότε ο Γ.Ε. του ανταπάντησε: "Δεν μου λές Φωτεινέ, τίνος είμαστε επιτροπή του σκολειού ή του Περικλή; Kαι αντιπρότεινε αντί αγορά από Περικλή και Ληξούρι να αγοράσουν φτηνότερα τα υλικά από την Πάτρα με ναυλωμένο καίκι. Όρισαν τον Τασάκη τον Ζαφειράτο (τον ταχυδρόμο) που ήταν μέλος της επιτροπής να πάει στην Πάτρα και αγοράσει τα υλικά. Ο Τασάκης στην αρχή δεν ήθελε, μετά όμως πείστηκε και πήγε στην Πάτρα, φόρτωσε καίκι με υλικά (ξύλα, τζάμια, κεραμίδια κ.λ.π.) και η δουλεια στο σκολειό προχώρησε με αρχιμάστορα τον Μαστρο-Γεράσιμο φιλότιμα και με σχετική οικονομία. Η καλή δουλειά φάνηκε με τους σεισμούς του 1953 που όλα τα σχολικά κτίρια των γειτονικών χωριών αχρηστεύθηκαν εκτός των Δαμουλιανάτων που με κάτι μικροραίσματα εξακολούθησε και εξακολουθεί να προσφέρει τις υπηρεσίες του στους μαθητές του χωργιού. Στο τέλος της οικοδομικής εργασίας έλλειψαν μερικά υλικά και ενώ ο Γ.Ε. απουσίαζε στην υπηρεσία του, ο Φωτεινός με δική του πρωτοβουλία και χωρίς να ρωτήσει κανένα κατέβηκε στο Ληξούρι και τα αγόρασε. Ηπράξη αυτή έπρεπε να επικυρωθεί με τις υπογραφές των μελών της επιτροπής. Ο Γ.Ε. όταν του το είπαν, απάντησε πως δεν υπογράφει. Το ίδιο απάντησε και ο Τασάκης πλην όμως ο Γ.Ε. του παρατήρησε ότι τελικά θα υποκύψει στις πιέσεις του Φωτεινού με τους ανθρώπους που θα του έστελνε να του μιλήσουν, πράγμα που τελικά και έγινε. Μια μέρα ο Φωτεινός συνάντησε τον Γ.Ε. και τον κάλεσε στο σπίτι του για καφέ. Ο Γ.Ε. δέχτηκε. Εκεί του ξανάφερε το θέμα της υπογραφής. Ο Γ.Ε. ηταν ανένδοτος. Τότε ο Φωτεινός του είπε: "Μα θέλεις να πεινάσει η ξαδέρφη σου;" Με αυτό εννοούσε την γυναίκα του την Πηγή (Πηγούλα την φώναζαν) που ήταν κόρη του θείου του Γ.Ε., του Τάση του Μαντέλη του μαραγκού και αδερφή των Παναγιώτη, Μπάμπη, Πολυχρόνη, Γιώργου...Ο Γ.Ε. του απάντησε:"Δεν πιστεύω να σε βάλουν φυλακή, αν όμως αυτό γίνει δεν θα μπεις ισόβια. Το πολύ να δικαστείς 20 μέρες, 1 μήνα, το πολύ 2. Στο διάστημα αυτό σου υπόσχομαι να της αγοράσω 1 και 2 σακιά αλεύρι, αν χρειαστεί και ότι άλλο θελήσει, για να μη πεινάσει. Ο Φωτεινός βρέθηκε σε δύσκολη θέση. Τότε ο Γ.Ε. του είπε:"Να σου πω εγώ μια λύση. Πλαστογράφησε την υπογραφή μου, πες ότι απουσίαζα σε ταξίδι. Εγώ δεν πρόκειται να πω σε κανένα τίποτε, ούτε στη γυναίκα μου, φίλο μου κ.λ.π. Αν δεν ερωτηθώ, δεν θα ενοχληθείς. Αν όμως με καλέσουν και με ρωτήσουν αν είναι αυτή η υπογραφή μου, θα αρνηθώ". Εκεί έμεινε το πράγμα και ο Γ.Ε. δεν ξέρει τι έκανε ο Φωτεινός.
Αυτά μου ιστόρισε ο πατέρας μου, αυτά καταθέτω. Μονόπλευρη πληροφόρηση. Άλλος μπορεί να τα' κουσε αλλιώς, να πιστεύει πως τα πράγματα έγιναν διαφορετικά και είναι απόλυτο δικαίωμά του και υποχρέωσή του να τα πει και να τα γράψει. Εύχομαι σε όλους, σε όλες καλό Καλοκαίρι και καλή χρήση του σχολικού μας κτιρίου που γνώρισε και όμορφες μέρες τα χρόνια που πέρασαν. Δυστυχώς εγώ δεν το χάρηκα...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου