ΡΙΦΙ ΓΙΟΡΤΗ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΤΩΝ ΒΛΑΧΕΡΝΩΝ

• Η εορτή της Παναγίας των Βλαχερνών

στον ιστορικό ναό του Αγίου Νικολάου στο Ρίφι Παλικής

Σύντομο ιστορικό του ναού

 Γεράσιμος  Σωτ. Γαλανός

Εορτάζει πανηγυρικά ο παλιός ιστορικός ναός  του Αγίου Νικολάου στο Ρίφι, στις 2 Ιουλίου, την ονομαστή εορτή της Παναγίας των Βλαχερνών.

                     

Ο  εφημέριος του ναού , π. Ιωάννης Γιωργάτος και το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο : Ιωάννης Αλιβιζάτος,  Άννα Γρηγοροπούλου –Γιακουμάτου, ο δικηγόρος Λάμπρος Θεοτοκάτος και ο Νίκος  Γιωργάτος,  καθώς και ο πάρεδρος  της τοπικής Κοινότητας  Ριφίου, Αριστογείτων  Γαβριελάτος έχουν μεριμνήσει για το κάθε τι, για να πάρει το γιορτάσι του χωριού του, όπως κάθε χρονιά, ευλαβικό και χαρούμενο χαρακτήρα.

          Ο ιστορικός ναός του Αγίου Νικολάου Ριφίου, έχει μια σπουδαία ιστορία μέσα στο χρόνο, που τύχη καλή, ερευνητική, μας την έδωσε πρώτος  ο καθηγητής ιατρός  Γεράσιμος Πεντόγαλος, αναλύοντας νοταριακό έγγραφο, αντίγραφο καταλόγου  του 15^ου αιώνα. Πρόκειται   για  έγγραφο- κατάλογο, που αναφέρει  δωρητές και κτήματα της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου στο Ρίφι  και που αρχικά ως μορφή καταλόγου χρονολογείται  το 1471. (Βλ. Κεφαλληνιακά Χρονικά, τ. 2^ος Αργοστόλι 1977,  Γεράσιμος  Πεντόγαλος, Νοταριακό αντίγραφο καταλόγου του 15^ου αιώνα, για δωρητές και κτήματα της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου στο Ρίφι της Κεφαλονιάς, σ.σ. 42-59).    

           Σημαντικές πληροφορίες  βρίσκουμε στις νοταριακές πράξεις του  νοτάριου της Παλικής,  Αντώνιου Βρυώνη, στα 1611, καθώς και σε ανάλογες νομικές  πράξεις  που συνέταξε ο συμβολαιογράφος του Σχοινέα, Βουτζινάς Νικολός στα 1718. (Βλ. Κωνσταντίνος Μονοκρούσος, Αρχειακή Έρευνα, Οι Ιεροί Ναοί του Ληξουρίου και τριάντα δυο χωριών της Επαρχίας Πάλλης Κεφαλληνιάς, 2008).

          Ο ναός καταστράφηκε ολοσχερώς  από το μεγάλο σεισμό του 1867 και μάλιστα ο τότε εφημέριος του, συνέταξε σε εσώφυλλο εκκλησιαστικού βιβλίου μια έγγραφη μαρτυρία, για τη μεγάλη καταστροφή και κάνει μια   πλήρη αναφορά σε όλες τις καταστραφείσες εκκλησίες εκείνου το σεισμικού χαμού.

 

Οι Ριφιώτες ξανάκτισαν το ναό,  από το 1867 έως το 1870, «μετακινώντας το χώρο του», δίπλα στο κεντρικό δρόμο του χωριού τους, κτίζοντάς τον  γερά, με το καλό αποτέλεσμα, να μην πάθει καμμιά ζημιά με τους σεισμούς του 1953.

          Το  ξυλόγλυπτο τέμπλο μαρτυρά την ίδια τεχνοτροπία κατασκευής,  παρόμοια σε ναούς της περιοχής και που αποδίδονται στον  πατέρα του Μαρίνου Αντύπα, άξιος ξυλογλύπτης, που  κατασκεύασε  και το περίφημο τέμπλο της Παναγίας του Βουνού στα Δαμουλιανάτα. Την ίδια εποχή  με την κατασκευή του τέμπλου, εργάστηκε αγιογραφικά και ο αξιόλογος αγιογράφος Κωνσταντίνος Λιώκης. Παρόλο που σε καμμιά εικόνα δεν μνημονεύεται το όνομα του συγκεκριμένου αγιογράφου, και πολλοί αποδίδουν την αγιογράφηση του ναού, στον επίσης αγιογράφο αρχιμανδρίτη Παρθένιο Λουκέρη,   η μαρτυρία του Παναγή Γαβριελάτου, Ριφιώτη σπουδαίου ζωγράφου, μας κατάθεσε πως, το έργο είναι του Λιώκη, τον οποίον τον είχε αρχικά δάσκαλο και τον θυμόταν πως εργαζόταν σ’ αυτόν το ναό.

          Γύρω στα 1880-81, ο αγιογράφος Γεώργιος Στελλακάτος Λοβέρδος αγιογράφησε την εικόνα της Παναγίας στο κεντρικό μεσαίο προσκυνητάρι του ναού, με παρόμοια από τον ίδιο και σε εκκλησία της  Παναγίας στην Κοντογεννάδα. Αυτή η εικόνα είναι που γιορτάζει στις 2 Ιουλίου , των  Βλαχερνών.

          Στο ναό υπάρχουν τοιχογραφίες νεότερες, αλλά και φορητές εικόνες έργα του Ριφιώτη  ζωγράφου και αγιογράφου, Παναγή Γαβριελάτου.

          Ο ναός υπέστη μεγάλες ζημιές με τους σεισμούς του 1972  και με τη βοήθεια πολλών συντηρήθηκε και αποκαταστάθηκαν οι ρωγμές και τα προβλήματα που είχαν προξενήσει τα  σεισμικά διαολέμματα της γης.

          Η αποκατάσταση του ναού έγινε με την πολύτιμη συνδρομή των Ριφιωτών. Ενεπίγραφη μαρμάρινη πλάκα στον προθάλαμο του ναού μας ενημερώνει για την αποκατάστασή του :

« Ο ναός ούτος κατεστράφη εκ του σεισμού του Σ/βρίου 1972 και επισκευάσθη δια δωρεών χωριανών και διαφόρων επί αρχιερατείας Προκοπίου Μενούτη και εκκλησιαστικού Συμβουλίου  ιερέως Χρυσοστόμου Μοσχονά,  Χρισ. Αντωνάτου,  Ερωτ. Γιακουμάτου,  Βασ. Θεοτοκάτου, Ανδρ. Γαβριελάτου κατά τα έτη 1973-1975».

 

 

Επίσης, η ενεπίγραφη πλάκα μαρτυρά και άλλες ευεργεσίες, όπως  της Αντιγόνης Μουσούρη, καθώς και μνημονεύει πολλούς δωρητές και δημόσιους φορείς που στήριξαν με την οικονομική αρωγή τους το ναό,    όπως με τη βοήθεια του Υπουργείου Κοινωνικής  Πρόνοιας, τα Κρατικά Λαχεία, την Αγροτική Τράπεζα, και γενικά όλες τις  οικογένειες του χωριού  που συνεισέφεραν τον οβολό τους για να ξαναγίνει ο ναός λειτουργικός.

          Σώζεται αναλυτικός κατάλογος και πρακτικό με  κάθε λεπτομέρεια που αφορά στην οικονομική προσφορά προς το ναό, ο οποίος δημοσιεύτηκε και τοιχοκολλήθηκε στο παντοπωλείο του Ανδρέα Γαβριελάτου, ενημερώνοντας συγχρόνως  ότι στις «… 5-10-1973 έκθεσιν επιμετρήσεως του επιβλέποντος Πολιτικού Μηχανικού Γεωργίου Μαρτίνη, επί των εκτελεσθεισών  εργασιών επισκευής του ιερού ναού…».(Αρχείο Γερασίμου Σωτ. Γαλανού- φάκελοι  ανοικοδόμησης Εκκλησιών μετά το 1953).

          Το παρόν  κείμενο  αποτελεί μια σύντομη μικρή αναφορά στην ιστορία του ναού, λόγω της εορτής της Παναγίας των Βλαχερνών, όπου εορτάζεται μεγαλόπρεπα σ’ αυτόν τον ιερό χώρο και συντάχτηκε ως ελάχιστο κοινωνικό ευχαριστώ, για τους ανθρώπους που αγωνίζονται και φροντίζουν τον τόπο τους.

Για τον φετινό εορτασμό με τις ιδιαίτερες συνθήκες αντιγράφουμε

kαι δανειζόμαστε ΦΩΤΟ από Κοινότητα Ριφιου στο F B

 

Αγαπητοί συγχωριανοί, παραθέτουμε εικόνες από τον αρχιερατικό εσπερινό της εορτής της Παναγίας των Βλαχερνών, που πραγματοποιήθηκε την 1/7 στην εκκλησία Αγίου Νικολάου ΡΙΦΙΟΥ, καθώς και από την λειτουργία και την περιφορά της εικόνας την 2/7/2020.

Με την βοήθεια της κοινότητας, της εκκλησιαστικής επιτροπής και κυρίως με τις πρωτοβουλίες του επιτρόπου Γιάννη Αλιβιζάτου, πραγματοποιήθηκε μια γιορτή γεμάτη σεβασμό και χριστιανική κατάνυξη, όπως αρμόζει στη περίπτωση.

Η συμμετοχή συγχωριανών της κοινότητας και συγχωριανών άλλων κοινοτήτων ήταν πάνω από τα αναμενόμενα, βάσει των συνθηκών που αντιμετωπίζουμε.

Ευχαριστούμε όλους αυτούς, που μας τίμησαν με την παρουσία τους και τις προσφορές τους.

Ιδιαίτερες ευχαριστίες στον σεβασμιότατο Μητροπολίτη Κεφαλληνίας Δημήτριο, που χοροστάτησε στον εσπερινό, καθώς και τους αντιδημάρχους κυρίους Γ.Γαλανό, Δ.Μαρκετο, Χ.Βολτερα.

Όπως πάντα , θέλουμε να κάνουμε μια ιδιαίτερη αναφορά και ευχαριστία, στους χορηγούς που βοήθησαν με τις προσφορές τους στην πραγματοποίηση της γιορτής:

Αντώνης και Γιώργος Μαλλιωρης,

Αφοί Ευαγγελάτου,

Ναυσικά Αλιβιζάτου ( χορηγία εικόνων,που μοιράστηκαν στον κόσμο),

και όσους συνέβαλαν με οικονομική ενίσχυση στον ιερό ναό του Αγίου Νικολάου.

Θεωρούμε απαραίτητο επίσης να ευχαριστήσουμε ιδιαιτέρως τον πάτερ Νικόλα, ο οποίος ηγήθηκε της περιφοράς της εικόνας, η οποία ευλόγησε όλα τα σπίτια του χωριού μας, ανεξαρτήτως αν επρόκειτο για μόνιμους κατοίκους ή όχι.

Ένα μεγάλο ευχαριστώ από τον πάτερ Ιωάννη, το εκκλησιαστικό συμβούλιο και τον πρόεδρο της κοινότητας σε όλους και ευχόμαστε με τη βοήθεια της Παναγίας, να ξανασυναντηθούμε πάλι του χρόνου στη Χάρη της , για να την τιμήσουμε.

\

Η ΚΑΡΔΙΑ ΤΟΥ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΟΥ

Ο Ιούλιος μέσα στις κεφαλονίτικες παροιμίες

 

Γαλανός Σωτ. Γεράσιμος

 

            Ο Ιούλιος είναι ο έβδομος μήνας του έτους και πήρε το όνομά του προς τιμή του Ιουλίου Καίσαρα. Οι αρχαίοι Έλληνες τον είχαν πρώτο μήνα του χρόνου και τον έλεγαν «Εκατομβαιώνα» λόγω που έκαναν πρωτοχρονιάτικες πλούσιες  θυσίες. Πριν ονομασθεί με το σημερινό του όνομα οι Ρωμαίοι τον  έλεγαν  Quintilis,  επειδή στο ημερολόγιο του Ρωμύλου και του Νουμά  Πομπιλίου ήταν ο πέμπτος μήνας του έτους με πρώτον το Μάρτιο. Κατά τον Μεσαίωνα ο Καρλομάγνος  τον ονόμασε μήνα του σανού..

  Είναι ένας μήνας που έχει πολλές γιορτές και πανηγύρια  μέσα σε πολλή ζέστη και καύσωνες, χαρακτηριστικό της καλοκαιρινής περιόδου και που περιμένουμε να ωριμάσουν  τα φρούτα και να γίνουν για τα καλά  τα κηπευτικά. 

Από τις γιορτές που έχει ο Ιούλιος ξεχωρίζουν : Της  Παναγίας της Βλαχέρας τις 2 του μηνός, στις 7 της Αγίας Κυριακής  και στις 8 του Αγίου Προκοπίου, τις 11 της Αγίας Ευφημίας, τις 17 της Αγίας Μαρίνας , τις 20 του προφήτου Ηλία, τις 26 της Αγίας Παρασκευής και τις 27 του Αγίου Παντελεήμονα.

Στην κεφαλονίτικη λαογραφία  βρίσκουμε παροιμίες που αναφέρονται σε  γιορτές και για τη γεωργική κατάσταση που επικρατεί αυτό το μήνα.

 «Τσ’  αγιά Μαρίνας ρώγα και τ ’ άη –Λιός σταφύλι.» ή

 «Ο άη- Λιας κόβει σταφύλια  και η αγία  Μαρίνα σύκα.» Παλική

 Οι παροιμίες θέλουν  να πουν, πως βρίσκεις ρώγα από σταφίδα  και σύκα τις 17 του μηνός που είναι της αγίας Μαρίνας και τις 20 του προφήτη Ηλία σταφύλι , δηλαδή το σταφύλι ωριμάζει αργότερα από τη σταφίδα. 

 Κι άλλη παροιμία συγκρίνει τις ζέστες  και τα λιοβόρια και τα μοιράζει ανάλογα στους καλοκαιρινούς μήνες.

 «Τ ’  Αλωναριού τα κάματα, τ’ Αυγούστου τα λιοβόρια» Σάμη

 Δηλαδή, τον Ιούλιο κάνει κάμα, δυνατή ζέστη, ενώ τον Αύγουστο φυσάει ζεστός δυνατός ανατολικός άνεμος, το λιοβόρι.

 Στην Παλική λένε: «Τ’ Αλωναριού τα μεσημέρια , και του Γεναριού οι νύχτες.»

 Υπάρχει δηλαδή η αντίληψη, πως αυτοί οι δύο μήνες που είναι  αντίθετοι μέσα στο έτος, έχουν βαριές στιγμές, γι’  αυτό πρέπει να φυλαγόμαστε από τα ξωτικά.  

Παρόμοια είναι και αυτή που  λέει πως :

 «Του Γεναριού το φεγγάρι  είναι σαν του Αλωνάρη.» Παλική

 Δηλαδή, είναι πολύ φωτερό.

Στις κεφαλλονίτικες παροιμίες του Δημητρίου Λουκάτου (Κεφαλονίτικα Γνωμικά Αθήνα 1952) βρίσκουμε και αυτή που λένε στη Λιβαθώ:

 « Την ημέρα τ’ άη –Λιός  παίρνει ο καιρός αλλιώς.»

Η μέρα του αγίου Ηλία πέφτει τις 20 του μηνός και είναι μέρα πού την προσέχουν πολύ οι τσοπάνηδες, γιατί  αρχίζει  να αλλάζει  εμφανέστατα στο μίκρεμα η μέρα.

            Φαίνεται πως  ο Ιούλιος είναι ο αντίζηλος μήνας του Ιανουαρίου. Και οι δύο είναι οι μεσαίοι μήνες στις εποχές που ανήκουν, έτσι δεν είναι τυχαία η σύγκριση και η σχέση που έχουν μέσα στις κεφαλονίτικες παροιμίες και,  που αυτές με τη σειρά τους έχουν αποτυπώσει τη γνώση και την εμπειρία  του παρελθόντος.

Η παρακάτω παροιμία από το Αργοστόλι πιστοποιεί με πολύ ωραίο παράδειγμα την παραπάνω σκέψη.

 « Η καλή αμυγδαλιά  ανθίζει το Γενάρη

  και βαστάει τ’ αμύγδαλα όλον τον Αλωνάρη.» Αργοστόλι  

 Ενώ στην Έρισσο, που η οικιακή οικονομία ήταν πολύ σημαντική και βασιζόταν σε και «κτηνοτροφική ασχολία» των πουλερικών ίσχυε το:

 « Κάτσε κότα το Γενάρη και παπί τον Αλωνάρη»

   Βέβαια τον Αλωνάρη πέφτουν πολλές αγροτικές δουλειές και τα παλιά χρόνια δεν έπρεπε ο νέος που ήθελε να παντρευτεί να κάνει το γάμο του αυτόν το μήνα , γιατί θα ξεχνούσε τις δουλειές για χάρη της προετοιμασίας του γάμου και δεν θα είχε σοδειά για το χειμώνα. Αυτό  λέει και η παροιμία από τη Λιβαθώ.

 « Γαμπρός αλωναριάτικος, κακό χειμώνα βγάνει.»

 Επίσης, γιομάτο το νησί μας από αλώνια, που, δυστυχώς ελάχιστα έχουν μείνει για να μαρτυρούν τον κόπο  που τα γιόμιζε από ήχους τόσο από στροφές αλόγων όσο και του αλωνιστή  ο κάματος.

Σ’ αυτά τα αλώνια που διάσπαρτα υπήρχαν στα χωριά, άλλα ήταν πέτρινα κι άλλα χωμάτινα που εξυπηρετούσαν για διάφορες δουλειές.

Και όπως σήμερα κάνεις την έρευνά σου στα χωριά όλο και προβάλει κανένα αλώνι πέτρινο και θαυμάζεις τη λιθιά που το συγκρατεί και, πάνω ντυμένο με πλάκες ή πέτρες κατάλληλες, που τοποθετημένες τεχνικά, δίνουν στο δάπεδο μια τάξη στην πλοκή του μωσαϊκού του.

            Επειδή στο αλώνι έφτανε η δουλειά στο τέλος της και φαινόταν και ο κόπος των  γεωργών, καλό ήταν οι συνέταιροι γεωργοί να είχαν τακτοποιήσει τη μοιρασιά ή την πληρωμή πριν φτάσουν στο αλώνισμα.

 «Κάλλιο λόγια στο χωράφι , παρά  ντράβαλα (φασαρίες) στ’  αλώνι.» Πυλ.

 Δηλαδή, με άλλα λόγια καλύτερα να γίνει συμφωνία με τον συνέταιρο στην σπορά.

Βέβαια οι παροιμίες έχουν και το συμβολικό τους χαρακτήρα και το μήνυμα που σου δίνουν ικανοποιεί πολλές περιπτώσεις και καταστάσεις.

 «Μικρό- μικρό τ’ αλώνι μου, και να’ ν’ μοναχικό  μου.» Πύλαρος –Παλική

 Τελικά ο Ιούλιος συμπληρώνει τον Ιούνιο και φυσικό είναι ο λαός να συμπλήρωσε την παροιμία του Ιουνίου λέγοντας:

 « Θέρος , τρύγος , πόλεμος ….και στ’ αλώνισμα χαρές!»

                                           ΑΛΩΝΙΣΜΑ ΜΕ ΑΛΟΓΑ 

                                      Φραγκάτα στις 7-7-2017,  αλώνι  Παναγή Φραγκιά 

ΣΤΑΦΥΔΑ ΑΠΛΩΜΕΝΗ ΣΤΟ ΑΛΩΝΙ 

ΦΩΤΟ Γ Σ ΓΑΛΑΝΟΣ